Plankton

Wersja z 10:50, 21 cze 2008

Plankton (gr. planktón - błąkające się) to organizmy wodne unoszące się biernie w wodzie. Nawet jeśli mają narządy ruchu, to są one zbyt słabe, by organizmy te mogły się aktywnie przeciwstawić prądom wodnym i wiatrom. Zazwyczaj plankton stanowią drobne organizmy, ale zaliczamy do niego również organizmy pod postacią meduzy, które mogą mieć znaczne rozmiary.

Plankton, ilustracja na podstawie obserwacji mikroskopowej

Plankton dzieli się na:

• plankton złożony z heterotroficznych organizmów eukariotycznych, czyli tzw. plankton zwierzęcy lub zooplankton: pierwotniaki, wrotki, skorupiaki, kryl
• plankton złożony z organizmów autotroficznych, czyli tzw. plankton roślinny lub fitoplankton: głównie sinice, zielenice, okrzemki, eugleniny, bruzdnice i kryptomonady
• plankton złożony z heterotroficznych organizmów prokariotycznych, czyli tzw. plankton bakteryjny lub bakterioplankton

Ze względu na środowisko życia plankton dzieli się na:

• słodkowodny
  • jeziorny (limnoplankton)
  • stawowy (heleoplankton)
  • kałużny (telmatoplankton)
  • rzeczny (potamoplankton)
• słonowodny (haloplankton)

Wyróżniane są następujące kategorie wielkości organizmów planktonowych:

• pikoplankton (<2 μm - głównie bakterie)
• nannoplankton (nanoplankton) (2 μm - 30-50 μm)
• plankton sieciowy (>30 μ - łowiony sieciami planktonowymi)
  • mikroplankton (30-50 μm - 500 μm)
  • makroplankton (> 500 μm - widoczny gołym okiem)
• megaplankton (megaloplankton) (>20 cm - meduzy, osłonice)

Organizmy planktoniczne charakteryzuje znaczna przezroczystość ciała oraz ciężar właściwy zbliżony do ciężaru właściwego wody (około 1,05 g/ml). Są one przystosowane do unoszenia sie w toni wodnej. Polega ono na zmniejszeniu masy ciała w stosunku do powierzchni przez wytworzenie różnego rodzaju wyrostków lub zmniejszenie ciężaru właściwego ciała. Wyrazem tego jest obecność lekkich delikatnych pancerzyków, brak ciężkich szkieletów i wytwarzanie różnego typu galaretek (niektóre wrotki) lub kropli tłuszczu (pierwotniaki i widłonogi). Niektóre organizmy posiadają wodniczki gazowe pełniące rolę hydrostatyczną. Pozwalają one również na pionowe przemieszczanie się w toni wodnej. Zazwyczaj organizmy planktonowe są pływakami nieaktywnymi, jednak wiele z nich może poprzemieszczać się za pomocą wici, rzęsek lub odnóży. U organizmów planktonowych występuje często zjawisko cyklomorfozy, polegające na regularnych zmianach wielkości i kształtu ciała w ciągu roku.

Organizmy osiadłe na organizmach planktonowych to epiplankton. Organizmy, które dostały się do planktonu przypadkowo to tychoplankton.

Za odpowiednik planktonu na lądzie, w środowisku wewnątrzglebowym, można uważać edafon, aczkolwiek jest on trochę szerszym pojęciem w stosunku do planktonu.

Zdjęcia mikroskopowe różnych organizmów planktonowych,
drugie video przedstawia żwawo poruszające się pierwotniaki

Zobacz też:

• meroplankton
• pleuston
• seston
• fitoplankton
• zooplankton
• nanoplankton

Szablon:Commons
ar:بلانكتون bg:Планктон ca:Plàncton cs:Plankton cy:Plancton da:Plankton de:Plankton et:Plankton el:Πλαγκτόν en:Plankton es:Plancton eo:Planktono fa:پلانکتون fr:Plancton gd:Meanbh-bheò hr:Plankton id:Plankton ia:Plancton is:Svif it:Plancton he:פלנקטון la:Plancton lt:Planktonas hu:Plankton ms:Plankton nl:Plankton ja:プランクトン no:Plankton nn:Plankton pt:Plâncton ro:Plancton ru:Планктон simple:Plankton sr:Планктон fi:Plankton sv:Plankton th:แพลงก์ตอน vi:Sinh vật phù du tr:Plankton uk:Планктон zh:浮游生物界

źródło: artykuł [1] w Wikipedii, licencja: GNU FDL, autorzy: [2]