Ciekawe bezkręgowce Bałtyku

Mało znanym faktem jest występowanie w Morzu Bałtyckim licznych interesujących bezkręgowców, kojarzonych zwykle powszechnie z morzami pełnosłonym, zwłaszcza ciepłymi. Zamieszkują one głównie zachodnią, najbardziej słoną część Bałtyku, przeważnie obejmując zasięgiem przynajmniej część naszych wód morskich. Także fauna np. małży naszego morza jest bogatsza, niż się powszechnie sądzi. Oprócz gatunków, których muszle można znaleźć na plaży, zamieszkują je bowiem - jak każde morze - także małże głębinowe.

Ponieważ jednak nawet w zachodniej części naszego morza zasolenie jest mniejsze niż w morzach pełnosłonych, opisywane w tym artykule zwierzęta często osiągają w Bałtyku mniejsze rozmiary, niż choćby w Morzu Północnym. Niektóre z bałtyckich zwierząt głębinowych nie są zresztą nimi w rzeczywistości, a tylko trzymają się głębszych miejsc właśnie z tych powodów, że woda jest w nich bardziej słona.

Oto wykaz interesujących, a mało znanych zwierząt bezkręgowych naszego morza:

Gąbki wodne W Bałtyku znanych jest ich 10 gatunków, w tym:

• Nawodnik rzeczny czyli gąbka rzeczna (Ephydatia fluviatilis) - gatunek również słodkowodny,
• Powłócznica chlebowa czyli gąbka chlebowa (Halichondria panicea),
• Gąbka bezszkieletowa (Halisarca dujardini).

Duże meduzy

• Bełtwa włosiennik czyli meduza festonowa (Cyanea capillata) - największa meduza świata (średnica podgatunku arktycznego nawet do 2 m, a długość czułków do 30 m), parząca, ale na szczęście głębinowa, w wodach powierzchniowych pojawiająca się głównie zimą. W Bałtyku żyje też wiele gatunków drobnych meduz, średnicy klosza do 2 cm.

Koralowce

• Ukwiał tęgoczułki (Urticina felina) - dużych rozmiarów, kolorowy, zamieszkuje dno kamieniste,
• Ukwiałek arkoński (Halcampa duodecimcirrata) - mały, głębinowy, żyjący gromadnie, zamieszkuje dno mulisto-piaszczyste, w którym się zagrzebuje aż po nasadę czułków. Występuje w rejonie Głębi Arkońskiej,
• Piórówka świecąca (Pennatula phosphorea) - koralowiec kolonijny, posiadający zdolność świecenia.

Raki, kraby i krewetki

• Pustelnik bernardyn - występuje w Bałtyku, ale ponieważ potrzebuje muszli dużych ślimaków jako schronień, należy sądzić, że żyje tylko tam, dokąd sięga jedyny duży bałtycki ślimak, czyli pobrzeżka,
• Krab brzegowy czyli raczyniec (Carcinides maenas) - średniej wielkości krab, długość głowotułowia ok. 6 cm,
• Krab wełnistoręki (Eriocheir sinensis) - największy bałtycki skorupiak, o szerokości głowotułowia do 7 cm, długich nogach i charakterystycznych owłosionych szczypcach. "Import" z Chin, nie rozmnaża się w Bałtyku z powodu niskiego zasolenia, a jedynie dociera tu z Morza Północnego. Znosi jednak wodę słodką, wskutek czego spotyka się go również w jeziorach i rzekach,
• Krabik amerykański (Rhithropanopeus tridentatus) - niewielki, słonawowodny krab - szerokość pancerza nie przekracza 2 cm. "Import" z pacyficznych wybrzeży USA. Pospolity w Zalewie Wiślanym i Martwej Wiśle; występuje również u brzegów Zatoki Gdańskiej,
• Krewetka bałtycka (Palaemon adspersus) - największa bałtycka krewetka, do 7,5 cm długości,
• Krewetka atlantycka (Palaemon elegans) - najładniej ubarwiona z naszych krewetek. Dawniej zamieszkiwała brzegi Danii i Szwecji, obecnie pojawiła się również wzdłuż naszych wybrzeży,
• Krewetka zmienna czyli wiślana (Palaemonetes varians) - podobna do krewetki bałtyckiej, ale mniejsza, słonawowodna, hodowana na pokarm dla dużych ryb akwariowych. U nas wyłącznie w Martwej Wiśle,
• Garnela czyli krewetka piaskowa (Crangon crangon) - w odróżnieniu od innych bałtyckich krewetek, żyjących wśród roślinności, zamieszkuje piaski.

Inne duże skorupiaki

• Podwój wielki (Mesidotea entomon) - duży (do 8 cm długości) skorupiak przypominający wielką stonogę. Relikt polodowcowy, zimnolubny, w południowym Bałtyku głębinowy.

Kikutnice, czyli pająki morskie

• Kikutnica czerwona (Nymphon rubrum) - głębinowa, rozpiętość nóg do 2 cm. Zamieszkuje zwłaszcza oba progi Rynny Słupskiej.

Małże głębinowe

• Cyprina islandzka (Arctica islandica) - największy z bałtyckich małży głębinowych; muszla brunatna długości do 5 cm. Najdłużej żyjące niekolonijne zwierzę świata. Żyje na dnie mulistym głębszych obszarów Basenu Arkońskiego,
• Astarta północna (Astarte borealis) - muszla brunatna, długości do 3 cm. Najpospolitsza jest na obu końcach Rynny Słupskiej,
• Astarta zachodnia (Astarte elliptica) - muszla jaśniejsza niż u poprzedniej, długości do 2 cm,
• Rogowiec wapienny (Macoma calcarea) - bliski krewniak rogowca bałtyckiego, którego muszle można znaleźć na plaży. Jest jednak większy - muszla do 4 cm długości; nie bywa też ona nigdy różowa. Najczęściej spotykany w Głębi Bornholmskiej i Rynnie Słupskiej.

Duże ślimaki

• Pobrzeżka (Littorina) - jedyny duży ślimak Bałtyku. Nie sięga jednak naszych wybrzeży, docierając jedynie do Rugii,

Szkarłupnie

• Rozgwiazda czerwona (Asterias rubens) - drobne osobniki można spotkać czasem do wysokości Kołobrzegu,
• Wężowidło białawe (Ophiura albida) - nie sięga naszych wybrzeży, zamieszkując tylko zachodnie krańce Głębi Arkońskiej.

Żachwy

• Dendrodoa (Dendrodoa grossularia) - niewielka żachwa głębinowa, kolorowa (czerwona, rzadziej brunatna lub brudnożółta), zamieszkująca dno kamieniste, zwłaszcza w basenach Arkońskim i Bornholmskim,
• Przejrzystka (Ciona intestinalis) duża żachwa (do 15 cm wysokości), prawie przezroczysta, zamieszkująca również zachodnie krańce Bałtyku - a więc nie sięga naszych wybrzeży. Zwierzę akwariowe.

Jeśli chodzi o zdobywanie tych zwierząt do celów akwarystycznych, prawdopodobnie najłatwiejsze jest ono w przypadku krewetek. Są one płytkowodne, pospolite i spodziewać się ich można w zasadzie wszędzie. Dotyczy to zwłaszcza garneli, bo u naszych wybrzeży przeważają szczere piaski, na których ten skorupiak żyje. Latem przebywa ona bardzo płytko. W poszukiwaniu garneli warto więc przeglądać zwłaszcza przybrzeżne kałuże na plaży. Prawdopodobnie łatwe może być też łowienie krabików amerykańskich - ale w strefie ich występowania, czyli w rejonie południowych brzegów Zatoki Gdańskiej, szczególnie w Zalewie Wiślanym i Martwej Wiśle.