Ryby

Z Akwarystyka wiki
Wersja Admin (dyskusja | edycje) z dnia 20:13, 14 kwi 2008

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
30px Ten artykuł dotyczy zwierząt. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Ryby
240px
Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo zwierzęta
Typ strunowce
Podtyp kręgowce
Nazwa systematyczna
Pisces
----------
Ryby chrzęstnoszkieletowe
Ryby kostnoszkieletowe
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Ryby - zmiennocieplne kręgowce wodne oddychające skrzelami, poruszające się za pomocą płetw. Niezwykle zróżnicowane pod względem budowy zewnętrznej i wewnętrznej, ubarwienia oraz przystosowania do warunków środowiska. Stanowią najliczniejszą grupę - ponad połowę - współcześnie żyjących kręgowców. Na świecie znanych jest blisko 30 tys. gatunków żyjących współcześnie. Są najstarszymi kręgowcami świata. W Polsce występuje około 120 gatunków ryb.

Dział zoologii zajmujący się rybami to ichtiologia.

Spis treści

Występowanie

Wszystkie typy zbiorników wodnych na Ziemi z wyjątkiem zbiorników o skrajnie trudnych warunkach.

Cechy charakterystyczne

  • ciało opływowe, kształtu zwykle wrzecionowatego, przystosowane do pokonywania oporu wody
  • głowa łączy się z tułowiem nieruchomo, nie występuje odcinek szyjny
  • szkielet chrzęstny, częściowo skostniały lub kostny
  • otwór gębowy zaopatrzony w ruchome szczęki
  • kończyny przednie przekształcone w płetwy piersiowe, tylne - w płetwy brzuszne
  • skóra u większości gatunków pokryta łuskami, u niektórych naga (bez łusek), gruba, z licznymi gruczołami śluzowymi
  • wiele gatunków posiada pęcherz pławny
  • oddychają skrzelami, niektóre gatunki mogą oddychać powietrzem atmosferycznym dzięki uchyłkom jelita
  • większość posiada charakterystyczny dla ryb narząd - linię boczną
  • zmiennocieplne
  • zamknięty układ krążenia
  • rozdzielnopłciowe
  • w większości jajorodne
Information icon.png Zobacz więcej w osobnym artykule: Anatomia ryb.


Okres istnienia
Ryby
◄ mln lat temu
 
◄ 4,6 mld 542 488 444 416 359 299 251 200 145 65 23 2

Znaczenie gospodarcze

Ryby przetwarzają bezużyteczne - z punktu widzenia człowieka - rośliny i zwierzęta wodne na wartościowe dla niego mięso. Są wykorzystywane na całym świecie w celach konsumpcyjnych, przemysłowych oraz rekreacyjno-poznawczych:

  • konsumpcja (pożywienie) – od najdawniejszych czasów ryby są jednym z podstawowych składników pożywienia człowieka. Rybie mięso jest łatwo przyswajalne i wartościowe pod względem odżywczym. Zawiera wysokiej jakości białko, jod, fosfor, potas, wapń oraz witaminy A i D.
  • przemysł - dostarczają surowca dla przemysłu rybnego, farmaceutycznego, do produkcji nawozów, klejów, karmy dla zwierząt i innych.
  • akwarystyka - stanowią obiekt badań naukowców (laboratoria, ośrodki naukowe), są prezentowane w akwariach publicznych, hodowane w akwariach prywatnych. Istnieje wiele firm wyspecjalizowanych w poławianiu, hodowli i dystrybucji ryb akwariowych.
  • wędkarstwo – popularny na całym świecie rodzaj hobby i sportu polegający na łowieniu ryb przy pomocy wędki.

Zagrożenia

Odmienne środowiska w jakich żyją ludzie i ryby nie zmniejszają faktu, że wzajemnie mogą być dla siebie zagrożeniem.

Zagrożenia dla człowieka:

  • niebezpieczeństwo pogryzienia – wiele gatunków dużych, drapieżnych ryb (rekiny, barrakudy) jest zdolnych do zaatakowania człowieka, który z ich punktu widzenia naruszył ich terytorium (np. podczas kąpieli)
  • niebezpieczeństwo zatrucia – mięso ryb jest uważane za smaczne i zdrowe, jednak istnieją gatunki, a nawet całe rodziny ryb, których mięso jest dla człowieka śmiertelnie trujące (takifugu, rozdymkokształtne). Inne natomiast są wyposażone w kolce połączone z gruczołem jadowym (skorpenokształtne).

Zagrożenia dla ryb:

  • przełowienie – nadmierna, niekontrolowana eksploatacja łowisk
  • zatrucie środowiska – ograniczanie obszaru występowania gatunków poprzez pogarszanie parametrów wody

Systematyka

Współcześnie żyjące ryby dzieli się na:

Information icon.png Zobacz więcej w osobnym artykule: Systematyka Osteichthyes.

Tradycyjny podział tej grupy oparty był o klasyfikację J.S. Nelsona zaprezentowaną w dziele Fishes of the World (1984). Zgodnie z najnowszymi badaniami (przede wszystkim genetycznymi) uznaje się, że grupa ryby (Pisces) jest grupą polifiletyczną. Nowsza edycja dzieła Nelsona prezentowała nową systematykę wyższych taksonów, likwidując w ogóle taksony ryby i ryby kostne. Również najnowsze badania paleontologiczne podważają klasyczny podział ryb mięśniopłetwych na dwudyszne i trzonopłetwe. W związku z tym systematyka ryb stale się zmienia, ale raczej na poziomie wyższych kategorii. Podział na rodziny jest stosunkowo stabilny, choć i tam zdarzają się zmiany.

Klasyczna taksonomia

Zobacz też

ar:سمك ast:Pexe gn:Pira ay:Challwa zh-min-nan:Hî bo:ཉ་ bs:Ribe (životinje) bg:Риби ca:Peix ceb:Isda cy:Pysgodyn da:Fisk de:Fische nv:Łóó’ et:Kalad el:Ψάρι en:Fish es:Pez eo:Fiŝoj eu:Arrain fa:ماهی fr:Poisson ga:Iasc gd:Iasg gl:Peixe hak:Ǹg-è ko:물고기 hi:मछली hsb:Ryby hr:Ribe io:Fisho id:Ikan is:Fiskur it:Pesce he:דג jv:Iwak ka:თევზები rw:Ifi ht:Pwason ku:Masî la:Piscis lb:Fësch lt:Žuvys li:Vèsse ln:Mbísi jbo:finpe hu:Hal mk:Риби ml:മീന്‍ ms:Ikan my:ငါး nah:Michin nl:Vissen (dieren) cr:ᓇᒣᔅ new:न्या ja:魚類 no:Fisk nn:Fisk nrm:Paîsson oc:Peis pt:Peixe ksh:Fesch ro:Peşte qu:Challwa ru:Рыбы sq:Peshku scn:Pisci simple:Fish sk:Ryby (v najširšom zmysle) sl:Ribe sr:Рибе sh:Riba su:Lauk fi:Kala sv:Fiskar ta:மீன் te:చేప th:ปลา vi:Cá tg:Моҳӣ chr:ᎠᏣᏗ tr:Balık (hayvan) uk:Риби yi:פיש bat-smg:Žovis zh:鱼

źródło: artykuł [1] w Wikipedii, licencja: GNU FDL, autorzy: [2]
Osobiste
technika