|
Kryptokoryna (zwartka) orzęsiona Cryptocoryne ciliata ((Roxburgh) Schott, 1957)
(Przedruk elektroniczny za zgodą PZA z czasopisma "Akwarium" nr.
5-6/88)
Aleksy Moj
Synonimy: Ambrosinia ciliata Roxburgh, Cryptocoryne elata Griffith, C.
drymorrhiza Zippelius.
Występowanie: C. ciliata zasiedla tereny południowo-wschodniej Azji, a
w szczególności m.in. Indie, Bangladesz, Birmę, Tajlandię, Wietnam, Malezję,
Indonezję i Nową Gwineę. Zarasta przeważnie podmokłe, bagniste brzegi strumieni i
stawów, sadzawek. Rośnie też w wodach słonawych, co ma miejsce przy ujściach rzek na
terenach zajętych przez drzewiaste słonorośla mangrowców zwanych też namorzynami.
Opis: Jest to roślina typowo błotna mogąca rosnąć przez długi okres
pod wodą. Ma liście z góry jasnozielone, z dołu jaśniejsze. Liście nadwodne które
nie różnią się od liści podwodnych są lekko mięsiste, skórzaste, kształtu
podłużnie lancowatego, wienelatek blaszki liściowej jest zaostrzony, podstawa
zaokrąglona, czasem sercowata lub zbiegająca, szczególnie u roślin rosnących pod
wodą. Nerw środkowy liścia jest wyraźny, od niego odchodzi na boki 6-10 nerwów
bocznych. Brzegi liścia są lekko pofałdowane. Ciemnozielone ogonki liściowe (grube
nawet do 7 mm) wyrastają na skróconym pędzie rosnącym w formie kłącza do 2 cm
grubości. Liście dorastają do ponad 60 cm długości i 10 cm szerokości. W uprawie
podwodnej nie osiągają takich rozmiarów. Ogonek liściowy zajmuje zwykle połowę
długości liścia. Roślina wytwarza grube kłącza, rozłogi i duży system korzeniowy.
Pochwa kwiatu (spatka) dorasta do 30 cm. Rozszerzona część spathy (języczek) jest
koloru czerwonego, czasem z fioletowym podbarwieniem, gardziel żółta. Brzegi języczka
ozdabiają grubawe frędzlowate wyrostki (łac. cilium = rzęska) nieregularnie
powykręcane. Owoc wielkości wiśni odpada od rośliny i pływa w wodzie, gdzie dojrzewa.
Częściowo skiełkowane nasiona po pęknięciu owocu wypływają na powierzchnię wody,
gdzie dalej się rozwijają, a następnie opadają na dno, wyrastając w normalną
roślinę.
Uprawa - rozmnażanie: C. ciliata wymaga żyznego podłoża o grubości
(miąższości) co najmniej 15 cm. Akwarium winno być wysokie. Woda miękka o odczynie pH
6,5-7,5, temperaturze 20 do 30°C. Ta światłolubna roślina szczególnie nadaje się do
paludariów, a także do błotnistych terrariów. W akwarium o korzystnych warunkach
liście dorastają do 40 cm. W stosunku do innych zwartek należy stwierdzić, że
kształt (iści jest raczej niezmienny. Sadzić należy ją głęboko w żwir najlepiej
pojedynczo, w pewnej odległości od innych roślin. Nie może być ocieniona przez
rośliny pływające. Sadząc ją w grupie należy zachować odstępy do 10 cm od każdej
rośliny. Sadzone zbyt blisko siebie nadmiernie wyrastają; liście konkurują o
światło. Na wzrost korzystnie wpływa temperatura podłoża podobna do temperatury wody.
Wymagania świetlne ma stosunkowo duże.
Na ogół C. ciliata jest rośliną wytrzymałą i zdolną przystosować się do różnych
warunków panujących w uprawie akwariowej. W warunkach niekorzystnych wstrzymuje wzrost.
Rozmnaża się przez rozłogi , wyrastające w kątach liści a także z nasion, o czym
wspomniano uprzednio. C. ciliafa może być z powodzeniem uprawiana w wodzie słonawej.
Wysadzona w żyznym podłożu rośnie bujnie. Liście mogą wyrastać ponad wodę. Są na
tyle sztywne i mięsiste, że mogą podnieść szybę którą jest nakryte akwarium.
Jeżeli szyba, względnie nakrycie akwarium nie da się podnieść, liście zaginają
się.
Różne: C. ciliata jako młoda roślina bywa często mylona z Lagenandra ovata.
Różnice ukazuje rysunek sparządzony wg H. C. D. De Wit'a.
Dawniej wyróżniano dwie odmiany, tj. C. ciliata var ciliata i C. ciliafa var latifolia o
blaszkach liściowych szerszych, przybierających kształt niemal jajowaty lub sercowaty,
mająca skrócone rozłogi, przypominające boczne pędy, które po pewnym czasie
oddzielają się od rośliny macierzystej i ukorzeniają. w gruncie. Ostatnie badania
wskazują jednak, że jest to poliploidalna forma tego gatunku.
Dane historyczne dotyczące odkrycia C. ciliata: Gatunek ten w 1819 roku odkrył
Raxeburgh i nazwał go Astbrasinia ciliata, a w 1832 Schott przeniósł tę roślinę do
rodzaju Cryptocoryne. Ponieważ w międzyczasie opisano ten gatunek pod innymi nazwami tj.
C.; elafa i C. drymorrhiza, Schott niejako zmuszony opisał ten gatunek pod pierwotną
nazwą C. ciliata co uczynił w 1857 r.
Literatura:
Mühlberg H. - Das Grosse Buch der Wasserpflanzen. Edition Leipzig, 1980
Mühlberg H. - Cryptocoryne ciliata (Retz). Fischer ex Wydler Gewimperte Wassekelch.
Aquarien Terrarien 1975 str. 398
Paffrath K. Blicklang im Aquarium IV. DATZ 1976 str. 272-374
Riehl R. i Baensch H. A. - Aquarien Atlas. Mergus Verlag fur Natur- und Heimtierkunde Hans
A. Baensch Melle W. Germany, 1982
Skrzyński H. - Zwartka (kryptokoryna) orzęsiona. Akwarium 1976 str. 127
Sterba G. - Aquarienkunde. Urania Verlag Leipzig Jena Berlin tom. 2, 1983
Vogt D. - Brackwasser - Schön, aber schwierig. DATZ 1981 str. 184
Wendt A. - Die Aquarienpflanzen in Wort und Bild. Alfred Kernen Verlag Stuttgart str.
195/96
De Wit H. C. D. - Aquarienpflanzen. Verlag Eugen Ulmer Stutłgart, 1966
Zukal R. i Rataj K. - Ryby i rośliny akwariowe PWRiL: Warszawa 1973
Recenzował: dr Ryszard Kamiński
"Akwarium" 5-6/88
|
